Ο ρόλος του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας
Από την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι κυβερνώντες καθιέρωσαν μια φοβία για δημοσιεύσεις στο κοινό όσον αφορά τη λειτουργία του κράτους σε θέματα που αφορούσαν τους πολίτες. Είναι γνωστό ότι η διαφθορά γεννιέται και αναπτύσσεται μέσα στη μυστικότητα και τη σιωπή. Τόσα και τόσα σκάνδαλα έγιναν εντός κυβερνητικού κύκλου, από τους προέδρους και πιο κάτω. Ήταν αδιανόητο για οποιονδήποτε, να πληροφορήσει το κοινό για σκάνδαλα κρατικών υπηρεσιών σε βάρος των πολιτών.
Και φτάνουμε στην εποχή που άρχισε να λειτουργεί η Ελεγκτική Υπηρεσία υπό τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη. Αυτός εφάρμοσε μια πιο ανοικτή πολιτική και άνοιξε τον δρόμο πληροφόρησης του κοινού για τις ακάθαρτες ενέργειες κυβερνητικών θεσμών και παραγόντων. Αυτό προκάλεσε δυσφορία στην Κυβέρνηση διότι διέρρηξε τη σιωπή που ήταν πολύ βολική για κυβερνητικές ενέργειες που έβλαπταν το κοινό.
Η Κυβέρνηση έκρινε ότι, το να γνωρίζει ο κόσμος τις βρωμιές των διαφόρων θεσμών που λειτουργούσαν στην Κύπρο, υπονόμευε την υπόστασή της.
Άρχισε όμως να υλοποιείται στην πράξη το ανθρώπινο δικαίωμα της μετάδοσης πληροφοριών και ιδεών, χωρίς την επέμβαση οποιασδήποτε δημοσίας Αρχής σύμφωνα με το άρθρο 19 του Συντάγματος και το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες δικαιούνται να εισπράτουν την πληροφόρηση του Γενικού Ελεγκτή η οποία επιβάλλεται και από το δημοκρατικό καθεστώς της χώρας. Οι περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό όπως κάθε περιορισμός ανθρώπινου δικαιώματος δεν μπορεί να είναι δυσανάλογος προς τον σκοπό του δικαιώματος.
Η δυνατότητα περιορισμού του δικαιώματος πληροφόρησης παρεξηγήθηκε από πολλούς με αποτέλεσμα να θεωρήσουν ότι το δικαίωμα αυτό ουσιαστικά, δεν υπάρχει σε σχέση με κυβερνητικές πράξεις όταν δεν το εγκρίνει ο Πρόεδρος ή η Κυβέρνηση. Αυτό είναι λάθος.
Το δικαίωμα αυτό είναι απόλυτο, εκτός εάν συγκρούεται αντικειμενικά με την ασφάλεια του κράτους και την παρεμπόδιση του εγκλήματος. Και ναι μεν δεν επιτρέπεται και πληροφόρηση που επηρεάζει την υπόληψη ατόμων, αλλά η αρχή της αναλογικότητας επεμβαίνει για να ρυθμίσει πόσο σημαντική είναι η συγκεκριμένη πληροφόρηση σε σύγκριση με το δικαίωμα του θιγέντος ενός ατόμου.
Δεν μπορούν οι κυβερνώντες να μπλοκάρουν μια πληροφορία γιατί απλώς θίγεται κάποιος. Από την εποχή που ανέλαβε ως Γενικός Ελεγκτής ο κ. Οδυσσέας Μιχαηλίδης, άρχισε το κοινό να πληροφορείται για σκάνδαλα του είδους ΣΑΠΑ, του ΤΕΠΑΚ, το ΧΥΤΥ και του Συμβουλίου Αποχετεύσεως Πάφου. Ακολούθησαν και άλλα. Το τελευταίο σκάνδαλο που συγκλόνισε το παγκύπριο σχετιζόταν με την πληροφόρηση για ορισμένα διαβατήρια. Πολλοί αντέδρασαν λέγοντας ότι, δεν γίνεται να λέει στον κόσμο τα ευρήματα του ο κ. Μιχαηλίδης.
Αν διάβαζαν προσεκτικά τις εξουσίες του, βάσει του άρθρου 116 του Συντάγματος, θα αντιλαμβάνονταν ότι έχουν λάθος. Ο Γενικός Ελεγκτής, και αρμοδιότητα έχει, και υποχρέωση να πληροφορεί το κοινό για τα ευρήματα του τα οποία έχουν σχέση με
«πληρωμή ή είσπραξιν και πάντα λογαριασμόν χρηματικών διαθεσίμων ή λοιπού ενεργητικού ή αναληφθεισών υπό της Δημακρατίας ή διά λογαριασμόν αυτής υποχρεώσεων, του οποίου η διαχείρισις γίνεται υπό της Δημοκρατίας ή εν ονόματι αυτής, θεωρών και ελέγχων συνάμα πάντα τοιούτον λογαριασμόν. Προς τον σκοπόν τούτον έχει το δικαίωμα της επιθεωρήσεως απάντων των σχετικών προς τοιούτους λογαριασμούς βιβλίων, αρχείων και καταστάσεων και των τόπων ένθα φυλάσσεται το περί ου ο λόγος ενεργητικόν».
Tην δική μας συλλογιστική σε σχέση με την εφαρμογή των εν λόγω συνταγματικών δικαιωμάτων του Γενικού Ελεγκτή φαίνεται να υιοθετεί και η δικαστική εξουσία αν κρίνουμε από την απόφαση 2821/15 του Κακουργοδικείου Πάφου όπου λέει τα εξής
«Έχουμε σημειώσει τη θέση της πλευράς του κατηγορούμενου αρ. 2 ότι η εμπλοκή ουσιαστικά της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, μέσω του κ. Χασαπόπουλου, ήταν αντινομική και αντισυνταγματική και ως εκ τούτου οποιαδήποτε μαρτυρία έχει έναυσμα αυτή την εμπλοκή, δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη από το Δικαστήριο. Ως ειδικότερα υποστήριξε ο ευπαίδευτος συνήγορος του κατηγορούμενου αρ. 2, μετά την ετοιμασία της ετήσιας έκθεσης τους, οι λειτουργοί της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, έχοντας ολοκληρώσει την εργασία τους, στερούντο ουσιαστικά αρμοδιότητας να προβούν σε οποιονδήποτε άλλο έλεγχο. Μοναδική δυνατότητα που είχαν, υπέδειξε, ήταν να παραπέμψουν το πρόσωπο που αρχικά φέρεται να απευθύνθηκε στην Ελεγκτική Υπηρεσία καταγγέλλοντας διάφορα ζητήματα που αφορούσαν το ΣΑΠΑ, στη μόνη αρμόδια Αρχή, δηλαδή την Αστυνομία και όχι να ασχοληθούν, χωρίς να έχουν πλέον αρμοδιότητα, με τη διερεύνησή τους. Πέραν του γεγονότος ότι δεν συμφωνούμε με τη γενικότερη εισήγηση ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία, στη βάση των εξουσιών που της παρέχονται απευθείας από το σύνταγμα, (άρθρα 115 μέχρι 117 ), αλλά και της κείμενης νομοθεσίας, στερείτο δικαιοδοσίας να διενεργήσει όχι μόνο ετήσιο αλλά και επιπρόσθετο διαχειριστικό ή άλλο έλεγχο στο πλαίσιο των καθηκόντων της… θα πρέπει να σημειώσουμε ότι επί της ουσίας, η Ελεγκτική Υπηρεσία, μέσω του μάρτυρα Χασαπόπουλου και κατά τον τρόπο που αυτός εξήγησε, δεν έπραξε οτιδήποτε άλλο από αυτό που εισηγείται ο ευπαίδευτος συνήγορος υπεράσπισης.»
Τέλος, η διαφάνεια σε κρατικές ενέργειες είναι απαραίτητο προσόν για καλή διακυβέρνηση και εφόσον εφαρμόζεται με συνέπεια είναι όπλο εναντίον της διαφθοράς και απαραίτητη προηπόθεση της Δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Αυτά τονίζουν όλοι οι θεσμοί στην Ευρώπη όπως λειτουργούν σήμερα.
Λουκής Γ. Λουκαΐδης
Νομικός, διετέλεσε βοηθός γενικός εισαγγελέας της Κυπριακής Δημοκρατίας
και δικαστής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
πηγή: https://www.philenews.com/f-me-apopsi/paremvaseis-ston-f/article/1085146/o-rolos-toy-gnikoy-eleggti-tis-dimokratias
