Ποιος φοβάται την αλήθεια της μνήμης;

Τις προάλλες, σε μια κατάμεστη αίθουσα στην Αθήνα, επιζώντες της Γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, παρέθεσαν προσωπικές τους μαρτυρίες στο πλαίσιο του προγράμματος «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα». Το πρόγραμμα στηρίζεται από την Γερμανία με συμμετοχή πανεπιστημίων και ιδρυμάτων των δύο χωρών και στοχεύει στη συλλογή μαρτυριών και στοιχείων για διατήρηση της ιστορικής μνήμης μέσω και των επιζώντων όπως μέλη αντιστασιακών οργανώσεων, εβραίοι του ολοκαυτώματος, κρατούμενοι στα διαβόητα στρατόπεδα συγκέντρωσης, μάρτυρες ομαδικών εκτελέσεων κ.ά. Στο ακροατήριο περιλαμβάνονταν πανεπιστημιακοί, ερευνητές και φοιτητές που καθηλώθηκαν από τις μαρτυρίες.

Μερικά λεχθέντα συγκλονίζουν και μας αφορούν. Ένας ομιλητής τόνισε ότι σε Ευρώπη και Ελλάδα «το δηλητήριο του ναζισμού και του φασισμού ξαναπαίρνει τα πάνω του». Μια δεκάχρονη τότε εβραιοπούλα που επέζησε κρυμμένη για 548 μέρες σε σπίτι χριστιανών, διερωτάται σήμερα «πως άφησε η ανθρωπότητα να υπάρξουν οι ναζί». Ο Γερμανός Υφυπουργός Εξωτερικών ξεκαθάρισε ότι η λήθη δεν αποτελεί όρο για συμφιλίωση και εξήγησε ότι «θέλουμε την μνήμη για να εξάγουμε συμπεράσματα για καλύτερο μέλλον. Το μέλλον πάντα χρειάζεται την μνήμη και η γνώση της αλήθειας βοηθά στην συμφιλίωση». Εβδομήντα χρόνια μετά την γερμανική κατοχή, που αποτελεί παρελθόν, η συμφιλίωση γίνεται μέσω της γνώσης της αλήθειας, και των επιζώντων, με την συμμετοχή της Γερμανίας.

Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στην κατοχή της Ελλάδας και στην τουρκική κατοχή της Κύπρου που διανύει το 43ο έτος, αλλά ποιος θα εξηγήσει γιατί η συμφιλίωση στην Κύπρο επιχειρείται μέσω άλλης οδού; Ποιος θα εξηγήσει τις παραδοξότητες και πειραματισμούς χειραγώγησης της κοινωνίας μέσω αποσιώπισης της αλήθειας με τον μανδύα της … συμφιλίωσης; Ενώ ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός ορίζει ότι η γνώση της αλήθειας συμβάλλει καθοριστικά στην συμφιλίωση και η μνήμη στην αποφυγή επανάληψης των κακών στο μέλλον, στην Κύπρο επικράτησε πως τάχατες ο Ευρωπαϊκός εκσυγχρονισμός –όπως στρεβλωμένα υιοθετήθηκε– απαιτεί λήθη και διαγραφή της μνήμης και της αλήθειας. Στην Κύπρο στήθηκαν διάφοροι μηχανισμοί διείσδυσης τέτοιων στρεβλωμένων απόψεων, με απαιτούμενη εξωτερική χρηματοδότηση και επί σκοπού ξεφύτρωσαν αρκετοί Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί για να πλασάρουν την διαγραφή της μνήμης στο όνομα της συμφιλίωσης!

Η συμφιλίωση ανάμεσα σε αντιπάλους, προϋποθέτει δικαιοσύνη στο βαθμό που το επιτρέπουν οι συνθήκες. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να κυνηγηθεί νομικά ένας φονιάς ή βιαστής που πέθανε. Ωστόσο, η συμφιλίωση πρέπει νάναι πάντα απόσταγμα της αλήθειας η οποία λυτρώνει κάθε άνθρωπο που δεν φοβάται το φως. Όταν όμως, αντί για την αλήθεια, η συμφιλίωση ντύνεται με οτιδήποτε άλλο, καταντά νοθευμένη και κάλπικη. Η συμφιλίωση που, αντί άπλετης αλήθειας, φιλτράρεται μέσα από σκοπιμότητες, αλλού στοχεύει και χρειάζεται συγκάλυψη. Όσο εύηχες λέξεις να προβάλλονται, η παρασιώπηση της αλήθειας και συνακόλουθα η ατιμωρησία στο όνομα της συμφιλίωσης, πέραν από ηθικό όνειδος, διατηρεί τον σπόρο επανάληψης των κακών στο μέλλον. Απλούστατα, η αλήθεια δεν χρειάζεται συγκάλυψη γιατί δεν φοβάται τίποτα.

Σημείωση: Παρακολούθησα τον κ. Αβ. Νεοφύτου να εκφράζει κατ΄επανάληψην «την πίστη του» ότι στις διαπραγματεύσεις ο Πρόεδρος θα καταφέρει κατάργηση των εγγυήσεων της Τουρκίας του 1960. Επισημαίνουμε για πολλοστή φορά ότι η ΕΕ διά του αρμόδιου αξιωματούχου εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, ξεκαθάρισε ότι οι συνθήκες λειτουργίες της ΕΕ δεν επιτρέπουν σε οποιονδήποτε να εγγυάται την συνταγματική τάξη κράτους-μέλους της ΕΕ. Την συνταγματική τάξη των κρατών-μελών της, εγγυάται μόνο η ΕΕ και σε ενδεχόμενη λύση, αυτό είναι δεδομένο. Επιπρόσθετα, εδώ και μήνες η Τουρκία εξέφρασε στον Πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου ότι δεν εμμένει στο σύστημα εγγυήσεων του 1960, εφόσον ικανοποιείται στο πλαίσιο της προδιαγραφόμενης λύσης. Θα εξηγήσουν γιατί επιμένουν να προσδίδουν στην Τουρκία εγγυήσεις και εκφράζουν πίστη για κάμψη τους στο μέλλον;

Κώστας Μαυρίδης

Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D)

costas.mavrides@europarl.europa.eu