Το Αφήγημα της Ένταξης στο ΝΑΤΟ
Στο παρασκήνιο των συμφωνιών της Ζυρίχης, έγινε η «Συμφωνία Κυρίων» μεταξύ των πρωθυπουργών της Ελλάδος και της Τουρκίας, Καραμανλή και Μεντερέζ, αποτελούμενη από πέντε παραγράφους. Η πρώτη παράγραφος προέβλεπε: « Η Ελλάς και η Τουρκία να υποστηρίξουν την είσοδο της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ.»
Η μη-ένταξή μας στο ΝΑΤΟ, συχνά αναφέρεται σαν η δημιουργός αιτία των κακών που μας βρήκαν. Οι ακροδεξιά αντιπολίτευση θεωρούσε ότι, για τη μη-ένταξή μας στο ΝΑΤΟ ευθυνόταν ο Μακάριος. Μπορεί να μην την επιδίωξε, αλλά εάν πραγματικά οι Καραμανλής και Μεντερέζ την ήθελαν, τίποτα δεν τους σταματούσε από το να την περιλάβουν σαν όρο στο σύνταγμα του 1960, όπως έκαναν με τις εγγυήσεις και τις κυρίαρχες αγγλικές βάσεις. Η ΝΑΤΟ-ποίηση έπεσε στα μαλακά και κανείς δεν την επιδίωξε, επειδή δεν την ευνοούσαν ούτε οι Τούρκοι, ούτε και οι Άγγλοι. Ο κάθε ένας για τους δικούς του ξεχωριστούς λόγους.
Οι Τούρκοι γνώριζαν ότι αυτό θα ήταν το πρελούδιο της διχοτόμησης, η οποία δεν ήταν η ζητούμενη για αυτούς λύση. Η διχοτόμηση νομιμοποιούσε την παρουσία της Ελλάδος στην Κύπρο, την περικύκλωνε με ελληνική θάλασσα και νησιά, ελληνικό στρατό, ναυτικό και αεροπορία και της έκλεινε μόνιμα την ευκαιρία για ολικό έλεγχο και επανάκτηση της Κύπρου στο σύνολό της. Έδινε πρόσβαση και έλεγχο της Μέσης Ανατολής και Μικράς Ασίας στην Ελλάδα, πράγμα το οποίο αναβάθμιζε την γεωστρατηγική της ισχύ ένατη σε αυτήν της Τουρκίας.
Για την Αγγλία, ΝΑΤΟ-ποίηση ισοδυναμούσε με την απώλεια της στρατηγικής σημασίας των Αγγλικών Βάσεων στην περιοχή, γιατί έχανε τον ρόλο της ως ο ρυθμιστικός παράγοντας διατήρησης της ειρήνης και ασφάλειας στο νησί, η οποία απέκρουε το ενδεχόμενο μίας Τουρκό-Ελληνικής σύρραξης (πράγμα που θα διασπούσε την νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ και διευκόλυνε την κάθοδο του κομμουνισμού στην Μέση-Ανατολή). Άρα η ΝΑΤΟ-ποίηση θα υποβάθμιζε την γεωστρατηγική σημασίας της. Αυτό σταδιακά θα κατέληγε στην απώλεια των βάσεων, άρα απώλεια του ελέγχου της κίνησης του Σουέζ, των πετρελαίων της Σαουδικής Αραβίας και των κατασκοπευτικών της εγκαταστάσεων που ελέγχουν την Μέση Ανατολή.
Η αλήθεια είναι ότι, ούτε και ο Μακάριος ήθελε τη ΝΑΤΟ-ποίηση. Όχι επειδή ήταν κομμουνιστής ή συνεταιριζόταν με το ΑΚΕΛ για λόγους πολιτικής στήριξης, αλλά επειδή πίστευε ότι, ΝΑΤΟ-ποίηση ισοδυναμούσε με διχοτόμηση. Επανειλημμένα οι Αμερικανοί είχαν προκρίνει, τη διχοτόμηση έως την καλύτερη λύση. Στήριγμά μας στα διεθνή φόρα, ενάντια στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ και της Τουρκίας ήταν η Ρωσία και οι Αδέσμευτοι. Πίστευε επίσης ότι, στο πνεύμα της εποχής, για αυτοδιάθεση των λαών, με όλο και περισσότερα νέα κράτη να εντάσσονται στον ΟΗΕ, θα είχε την πλειοψηφία των 2/3 της Γενικής Συνέλευση, για να προχωρήσει στην ακηδεμόνευτη ανεξαρτησία/αυτοδιάθεση. Δηλαδή, ο κυπριακός λαός, στο σύνολό του, να αποφασίσει μόνος του για το μέλλον του. Πράγμα που με τα κυπριακά δεδομένα της εποχής, μεταφραζόταν σε Ένωση. Σαν αμερικανικό προτεκτοράτο αυτή η στήριξη θα εξαφανιζόταν.
Σήμερα, κάποιοι επικαλούνται ότι η ένταξη μας στο ΝΑΤΟ θα αντικαταστήσει την Συνθήκη Εγγύησης και θα μας απαλλάξει από την Τουρκία σαν εγγυήτρια δύναμη. Δηλαδή ότι, σε περίπτωση Τουρκικής εισβολής το ΝΑΤΟ θα στραφεί εναντίων του ισχυρότερού του συμμάχου. Έχει το ΝΑΤΟ, μέχρι σήμερα, προστατεύσει την Ελλάδα; Πώς τότε θα προστατεύσει την Κύπρο; Ακριβός το αντίθετο θα γίνει. Θα λυθεί το Κυπριακό μέσα στα πλαίσια του ΝΑΤΟ με μόνο γνώμονα, την ισχύ του ισχυρού, την αδυναμία του αδυνάτου και τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμενων και όχι βάση του διεθνούς δικαίου.
Το ελάχιστον, εκτός ΝΑΤΟ, μπορούμε να προσφεύγουμε στον ΟΗΕ και ΕΕ και να επικαλούμαστε διεθνείς αρχές δικαίου για να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα μας. Πράγμα που στο παρελθόν μας έχει προστατεύσει.
