« O αηδής πόλεμος των παρασκηνίων »

Η αλήθεια , όπως και ο διάβολος, κρύβεται στις λεπτομέρειες.

Ο Μακάριος, σε δήλωσή του σχετικά με τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, στην εφημερίδα «Ελευθερία», 4/5/1966, αναφέρει ότι, στο Λονδίνο πήγαινε να συζητήσει την λύση του Κυπριακού και όχι να υπογράψει αυτό που συμφώνησαν, Αγγλία, Ελλάδα και Τουρκία στην Ζυρίχη. Είχε εντοπίσει 13 σημεία, τα οποία ήθελε να διαπραγματευτεί. Τα ίδια 13 σημεία που ήγειρε ξανά το 1963. Ο Δ.Μπήτσιος, Έλληνας διπλωμάτης, προϊστάμενος του Τμήματος Κυπριακών Υποθέσεων του Ελληνικού ΥΠΕΞ, στο βιβλίο του « Κρίσιμες Ώρες» κάνει λόγο για 8 σημεία.

Καραμανλής, Σεφεριάδης ( Σεφέρης ), Αβέρωφ

Οι Καραμανλής και Αβέρωφ επέμεναν ότι ο Μακάριος ήταν ενημερωμένος και συμφωνούσε με την Ζυρίχη. Στην πραγματικότητα ήταν ενημερωμένος σε γενικές γραμμές, και όχι επί των λεπτομερειών. Στο Λονδίνο δεν του έδωσαν χρόνο να μελετήσει τα συμφωνηθέντα, αλλά του ζητούσαν επίμονα να υπογράψει. Πράγμα που αρνήθηκε επανειλημμένος, επιβεβαιώνοντας τους φόβους όλων.

«Εξακολουθώ να φοβάμαι τον Μακάριο…» έγραφε στο προσωπικό του ημερολόγιο, ο Άγγλος πρωθυπουργός Μακμίλλαν. « Ο Αρχιεπίσκοπος μου φαίνεται πολύ άκαμπτος…», « Επεξεργαστήκαμε το σχέδιο μας: Πρώτα οι υπογραφές. Μετά οι λόγοι ώστε ο Μακάριος να μην μας δημιουργήσει κανένα ζήτημα την τελευταία στιγμή…», «…οι Έλληνες ήταν προφανέστατα ανήσυχοι. Ο Καραμανλής μιλά με πολύ θάρρος για την πίεση που θα ασκήσει στον Αρχιεπίσκοπο, και είχα την εντύπωση ότι ήταν αποφασισμένος».

Οι ποιο πάνω αναφορές στον Μακμίλλαν, όσο και τα πρακτικά για την διάσκεψη του Λάνκαστερ Χάους, μας τα αποκαλύπτει στο βιβλίο του «Τα Κρίσιμα Ντοκουμέντα του Κυπριακού-Τόμος Α», ο μακαριστός Σπ.Παπαγεωργίου, δημοσιογράφος, ερευνητής, αγωνιστής της ΕΟΚΑ, αρχισυντάκτης της ΕΣΤΙΑΣ Αθηνών, δεξί χέρι του Γρίβα στην εόκαβήτα και εκπρόσωπος τύπου της επταημέρου χούντας του Σαμψών.

Τα πρακτικά μαρτυρούν ότι ο Σέλγουιν Λόϋντ, άγγλος ΥΠΕΞ, επικρίνει τον Μακάριο γιατί θέλει να επαναδιαπραγματευθεί την συμφωνία της Ζυρίχης και τον καλεί να απαντήσει με ένα ναι ή ένα όχι εάν δέχεται την Ζυρίχη σαν βάση λύσης. Ο Μακάριος του απαντά αρνητικά και του ζητά να διευκρινίσει, τι εννοεί βάση; Ο Λόϋντ απαντά : « Μία βάση είναι κάτι πάνω στο οποίο μπορείτε να κτίσετε, εάν όμως, πάρετε κάτι από το σύνολο, ολόκληρο το οικοδόμημα γκρεμίζεται» .

Ο Μακάριος ζητά αναβολή μέχρι την επομένη. Ακλουθούν πιέσεις από Λόϋντ να δοθεί απάντηση και αντεγκλήσεις από Ζορλού. Ο Αβέρωφ ζητά διάλλειμα. Ο Μακάριος τους απαντά κατηγορηματικά: « Εάν θέλετε να σας δώσω τώρα την απάντηση σας λέω ΟΧΙ». Ακολουθούν νέες αντεγκλήσεις από Ζορλού και ο Λόϋντ προτείνει διάλλειμα. Ο Μακάριος τους επαναλαμβάνει ότι θέλει αναβολή μέχρι την επομένη , αλλιώς θα πει ΟΧΙ. Κηρύττετε διάλλειμα 10 λεπτών και τελικά αναβάλετε η συνάντηση για την επομένη.

Που να μην αναβαλλόταν.

Η Κυπριακή αποστολή που συνόδευε τον Μακάριο στο Λονδίνο είχε, προ της διασκέψεως της 18ης Φεβρουαρίου, ψηφήσει σύσσωμη εναντίον της αποδοχής των συμφωνιών της Ζυρίχης. Τρις ημέρες αργότερα, όλοι, πλην οκτώ, ψήφισαν υπέρ της Ζυρίχης. Το γιατί το εξηγά η επιστολή του Τ.Παπαδόπουλου (εκπρόσωπου της πολιτικής πτέρυγας της ΕΟΚΑ στο Λονδίνο) στον Αρχηγό Διγενή, ημερ. 26/2/1959.

Από την πρώτη ημέρα η Ελληνική πρεσβεία πλευροκόπησε τον Μακάριο μέσο Δέρβη, Χρυσαφίνη, Αιμιλιανίδη και συντροφιάς. Διαβίβαζαν προσωπικά μηνύματα από Καραμανλή και Αβέρωφ, σε διάφορους της Κυπριακής αντιπροσωπείας , εκφράζοντας τον θαυμασμό και συμπάθεια τους.

Το βράδυ της 18/2/1959, δηλαδή μετά την άρνηση του Μακαρίου να δεχθεί την Ζυρίχη σαν βάση λύσης, συγκλήθηκε στην Ελληνική Πρεσβεία σύσκεψης και γεύμα ( αχ αυτά τα τραπεζώματα, από τότε ήταν οιωνοί μαύρων μαντάτων) στην οποίαν έλαβαν μέρος οι Αιμιλιανίδης, Δέρβης, Χρυσαφίνης, Κ.Ιωάννου από Αμμόχωστο και προς μεγάλη έκπληξη και απογοήτευση του Τάσσου , ο Γλαύκος Κληρίδης.

Στόχος του γεύματος ήταν η υπόσκαψης του Μακαρίου. Ο Αβέρωφ έταξε στον Χρυσαφίνη το Υπουργείο Δικαιοσύνης και στον Αιμιλιανίδη ότι θα τον περιλάβει στην συνταχτική επιτροπή που θα καταρτήσει το Κυπριακό Σύνταγμα. Τον Δέρβη τον κολάκευαν ότι είναι ο ποιο ώριμος πολιτικός ηγέτης της Κύπρου και τον δε Γ.Κληρίδη ότι τον θεωρούν δυναμικό ηγέτη « και μακάρι και η Ελλάς να είχε τέτοιους άνδρες». Το είπε ό ίδιος στον Τάσσο, με αυταρέσκεια, και ο Τάσσος τον έβρισε.

Στην συνέχεια, ο Αβέρωφ, κάλεσε την Κυπριακή αντιπροσωπία, απόντος του Μακαρίου, για να τους πει ότι εάν απορρίψουν το σχέδιο, η Ελλάδα δεν πρόκειται να υποστηρίξει πλέων την Κύπρο, σε οποιανδήποτε μορφή αγώνα, και ότι θα κατάγγελλαν τον Μακάριο στον Ελληνικό και Κυπριακό Λαό.

«Το αίμα της Κύπρου στα χέρια σας. Σαν Ελληνική Κυβέρνηση σας δηλώνω ότι αυτό αποτελεί το άκρον άωτον των προσπαθειών μας. Ως εδώ και μη παρέκει» , επί λέξη τα λόγια του Ευάγγελου Αβέρωφ – Τοσίτσα.

Με αυτές τις μαχαιριές στην πλάτη, την επιβεβαιωμένη από τους Άγγλους τροχοδρόμηση του Σχεδίου Μακμίλλαν, το οποίο τριχοτομούσε την Κύπρο, με την ΒΟΛΚΑΝ να δολοφονεί Ε/Κ για να αποδείξει ότι δεν είναι δυνατή η συμβίωση Ε/Κ και Τ/Κ, με 1,500 ετοιμοπόλεμους τούρκους καταδρομείς, ειδικευμένους στον ανταρτοπόλεμο να περιμένουν το πράσινο φως, και με το κρησφύγετο του Αρχηγού Διγενή προδομένο, ο Μακάριος τελικά επέλεξε το εφικτό και όχι το ευκταίο. Ένα ευκταίο το οποίο θα μπορούσε να γίνει εφικτό με την εδραίωση της Κυπριακής Δημοκρατίας σαν κράτος δικαίου, και την σταδιακή απαλλαγή της από τις αναχρονιστικές εγγυήσεις και αντιδημοκρατικές αγκυλώσεις των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου.

Κάποιοι βιάστηκαν,… και βίασαν την Κύπρο.