Της χαριεστάτης και περιφιλήτου Κυρηνείας

Κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο της Στέλλας Σπύρου «Εν Κυρηνεία 1897-1974. Ηυλογήθησαν τα μνήστρα καλλίστου νέου μετά σεμνοπρεπούς χαριεστάτης δεσποσύνης». Μάλιστα, η παρουσίαση του βιβλίου έγινε, δόξη και τιμή, και εν μεγίστη συγκινήσει, όπως αρμόζει σε ευφρόσυνο μυστήριο, στην παπαδιαμαντικής ωραιότητος αυλή του Αγίου Κασσιανού, του Λευκωσιάτη Ακρίτα.

Δυστυχώς, η πολιτική επικαιρότητα άφησε στην άκρη, και εκτός της στήλης, ανάμεσα σε αρκετά σημαντικά νέα βιβλία, και την καινούρια δουλειά της Στέλλας Σπύρου, μιας από τις πιο τακτικές αναγνώστριες στη Βιβλιοθήκη της Αρχιεπισκοπής τα τελευταία χρόνια, όπου μαζί με τους υπόλοιπους, λιγοστούς αναγνώστες, αναζητά στους τόμους των παλαιών κυπριακών εφημερίδων, ως ακαταπόνητη, ταπεινή σταχομαζώχτρα, ψήγματα, αναφορές και ειδησάρια που συνθέτουν τη μεγάλη ιστορία του αγαπημένου πατρώου τόπου.

Η συγγραφέας (Κερυνειώτισσα γέννημα και θρέμμα, μια από τις τελευταίες εγκλωβισμένες που εκδίωξε ο κατοχικός στρατός από το Μπέλλα Πάις, τον Ιούνιο του 1976) έχει εμπλουτίσει την κερυνειώτικη βιβλιογραφία τα τελευταία χρόνια με σημαντικά βιβλία «περί της μικράς ημών πόλεως Κυρηνείας», απόσταγμα αγάπης για τη σκλαβωμένη γενέτειρά της, στην οποία ταξιδεύει ελεύθερη αενάως, πνευματικώς και καθημερινώς, «επί πτερύγων αγγέλου».

Στο τελευταίο της βιβλίο, που προέκυψε από τη συστηματική αποδελτίωση του κυπριακού Τύπου από το 1878 μέχρι το 1974, αποθησαυρίζει τις αγγελίες των αρραβώνων και των προσκλητηρίων των γάμων, όπως δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες, με παλαιότερη την είδηση, τον Ιανουάριο του 1897, για τους γάμους του «αξιολόγου και εντίμου εμπόρου και κτηματίου κ. Χρ. Φιερού μετά της σεμνούς και διά πολλών αρετών περικοσμημένης δεσποσύνης Πολυξένης Γρ. Δημητριάδου». Τελευταία αγγελία, από τον «Φιλελεύθερο» της 25ης Μαΐου 1974, για τους γάμους του Λάμπρου και της Ανδρούλας, στον Αρχάγγελο. Δυο μήνες μετά, η βαρβαρότητα της κατοχής.

Τον πολύτιμο τόμο, έκτασης 350 σελίδων, πλουμίζουν με τέχνη και ομορφιά δεκάδες γαμήλιες φωτογραφίες, με παλαιότερη μιαν του 1899 και τις περισσότερες από την περίοδο 1945-1974. Ένα πανέμορφο λεύκωμα, ανεξάντλητη κιβωτός πληροφοριών για την τοπική εκκλησιαστική, πολιτική, κοινωνική και οικονομική ιστορία, τη λαογραφία, την ιστορία των νοοτροπιών και τη μόδα. Και ένα καλλιτέχνημα προσωπογραφιών της κερυνειώτικης θηλυκότητας και γυναικείας ομορφιάς. Κερυνειώτισσες που στραφτοκοπούν στα νυφικά τους, κοιτώντας με χαμόγελο και αισιοδοξία τον φωτογραφικό φακό, ξεκινώντας την οικογενειακή τους ζωή στον πιο όμορφο και ευλογημένο τόπο του νησιού μας. Όπως ακριβώς τις περιέγραφαν οι δημοσιογραφικές αγγελίες των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα: «Περίσεμνος, χαριεστάτη, εκλεκτή, ενάρετος, σεμνοπρεπής, ευειδής, ευ ηγμένη, χαρίεσσα, αβρά και μεμορφωμένη, χαριτοβριθής, συμπαθεστάτη, διά πολλών αρετών πεπροικισμένη, περικαλλής, καλλίστη, σεμνή και πολύφερνος, καλλιπάρειος, προσφιλής θυγάτηρ του… και της...». Και με το μυστήριο να ευλογείται σε ανάλογης ομορφιάς ναούς και περιβάλλον, όπως γράφει η συγγραφέας στον πρόλογό της: «Μες το λαμπερό μπλε της θάλασσας, στο λευκό του Αρχαγγέλου, στην ώχρα της πέτρας του Αγίου Γεωργίου, της Χρυσοπολίτισσας, της Παναγίας της Γλυκιώτισσας, της Ασπροφορούσας του Μπέλλα Παΐς, όπου καμάρωναν οι νύμφες και οι νυμφίοι. Χαμογελαστοί, λαμπεροί, ευτυχισμένοι, στην ώρα την καλή τους, στην πιο καλή τους ώρα.»

Η Στέλλα Σπύρου κλείνει τον πρόλογό της με τα εξής, που προσυπογράφουμε και εμείς που «το δικό μας χωριό, η δική μας κωμόπολη, η δική μας πόλη είναι υπό κατοχή». Καρτερικά και καρτερώντας: «Οδυνηρή και αβάστακτη βεβαίως η θλίψη τώρα, που δεν ζούμε στον γενέθλιο τόπο. Δεν περιγράφεται με λόγια. Η ομορφιά όμως των εικόνων των γάμων, με την πρόσχαρη αύρα να κυματίζει τα πέπλα της νύμφης και τα μαλλιά των παρά την νύμφην παιδιών, είναι βαθιά φυλαγμένη στην ψυχή όλων των εκ Κυρηνείας καταγομένων. Ανεξίτηλη. Τη συνέχεια της ζωής μας στην πατρική γη λαχταρούμε, τη θάλασσά της να χαιρόμαστε, τις χαρές και τις λύπες να ζούμε στα σπίτια μας, στην πόλη μας, Ελεύθεροι».

Φίλες και φίλοι, καλά Χριστούγεννα!

* Αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

www.papapolyviou.com

Πέτρος Παπαπολυβίου