Η Κρίσης στο Σουέζ και η Κύπρος

Πολύ πιθανώς, η ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ελλήνων Κυπρίων να ήταν πολύ διαφορετική εάν δεν προέκυπτε η Κρίσης στο Σουέζ, η οποία κορυφώθηκε στις 7 Νοεμβρίου του 1956. Σημαίνοντα ρόλο στο να ζητήσει η Αγγλία αντάλλαγμα την Κύπρο, το 1878, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν η στρατηγικής σημασία θέση της, η οποία έλεγχε την νεο-κασκευασθείσα, Διώρυγα του Σουέζ.

Το 1858, η κατασκευαστική εταιρία του Γάλλου διπλωμάτη και μηχανικού Κόμη Φερδινάνδου Λεσσέψ υπογράφει συμβόλαιο με τον Αντιβασιλέα της Αιγύπτου Σαΐντ Πασά για την κατασκευή της διώρυγας. Το συμβόλαιο προνοούσε εκμετάλλευση της διώρυγας για 99 χρόνια από την κατασκευάστρια εταιρία και στη συνέχεια την παραχώρησή της στην Αίγυπτο. Το 53% των μετοχών το είχαν Γάλλοι, το 44% Αιγύπτιοι και το 3% από διάφορες άλλες χώρες.

Το 1875, λόγο οικονομικών προβλημάτων ο νέος αντιβασιλέας Ισμαήλ Πασά αναγκάζεται να πωλήσει το χαρτοφυλάκιό του στην Αγγλία. Την ίδια περίοδο, η Βρετανία ανέλαβε τον έλεγχο του νεοσυσταθέντος Ταμείου Δημοσίου Χρέους και διόρισε ελεγκτή για να εποπτεύει τα έσοδα και τα έξοδα της αιγυπτιακής κυβέρνησης. Καλή μας ώρα τα σημερινά μνημόνια και ΔΝΤ. Τον Σεπτέμβριο του 1882, επενέβη στρατιωτικά για να καταστείλει μια αντιμοναρχική εξέγερση, κατέλαβε τη χώρα και το 1914 τη μετέτρεψε σε προτεκτοράτο. Η αγγλική βάση στο Σουέζ λειτουργούσε ως το Μεσανατολικό αρχηγείο των Βρετανών. Έκτοτε η στρατηγική σημασία της Κύπρου είχε υποβαθμιστεί.

Το 1952, μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα ανατρέπεται ο Βασιλιάς Φαρούκ και εκδιώκεται από τη χώρα. Το 1956, ο Νάσσερ ανέλαβε την προεδρία της Αιγύπτου και κρατικοποίησε τη διώρυγα, θέτοντας τέρμα στη βρετανική κυριαρχία, τερματίζοντας το 99-χρόνων συμβόλαιο 13 χρόνια ενωρίτερα του συμφωνηθέντος. Οι αγγλο-γάλλοι με την βοήθεια των ισραηλινών προσπάθησαν να προστατέψουν τα συμφέροντά τους, αλλά τελικά με την επέμβαση του ΟΗΕ και γα να αποφευχθεί μια γενικότερη σύρραξης αποχώρισαν ντροπιασμένοι. Αυτό βασικά σήμανε και το τέλος της αποικιοκρατικής παντοκρατορίας της Μεγάλης Βρετανίας.

Ξαφνικά η στρατηγική σημασία της Κύπρου αναβαθμίστηκε, καθιστώντας την το νέο Μεσανατολικό στρατηγείο, της πάλε ποτέ αυτοκρατορίας, της οποία τα οικονομικά συμφέρονταν είχαν μετατοπιστεί πλέων από της Ινδίες στα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής. Αυτό φυσιολογικά σκλήρυνε την στάση των Άγγλων έναντι στο αίτημα των Κυπρίων για αυτοδιάθεση. Εύκολα κατανοεί κάποιος το «ουδέποτε» του Χόπκινσον το 1954, την αποτυχία των προτάσεων Χάρντινγκ και Μπόιντ το 1956 και την εξορία του Μακάριου στις Σεϋχέλλες.

Παράλληλα όμως αναβαθμίστηκε και η στρατηγική σημασία της Τουρκίας. Με την απώλεια της Αιγύπτου , και μάλιστα με αυτό τον ντροπιαστικό τρόπο, οι Άγγλοι έχασαν τα ινία, τα οποία ανέλαβαν οι Αμερικανοί. Η στρατοκρατούμενη Τουρκική «Δημοκρατία», λόγο του στρατηγικού της βάθους και του σημαίνοντα και ρυθμιστικού ρόλου της στην Μέση Ανατολή, (παρόλη την αντιπάθεια που είχαν και έχουν οι Άραβες απέναντί της), έγινε η ακίδα του Αγγλο-Αμερικανικού δόρατος , στις κοσμοϊστορικές εξελίξεις που ακλούθησαν στην Μέση Ανατολή.

Για αυτό, όταν η «Γηραιά Πόρνη» αποφάσισε ότι δεν χρειαζόταν «την Κύπρο σαν βάση» , αλλά «βάσεις στην Κύπρο», πλουσιοπάροχα αντάμειψε την Τουρκία με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου το 1960, εγκληματικά αμέτοχη έμεινε το 1974 παρά τις συμβατικές της υποχρεώσεις έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, και πρόστυχα συνέταξε δια χειρός Λόρδου Χάνεϊ το Σχέδιο Ανάν το 2004.