Πάσχα, 10 Απριλίου, 1821.
Δυστυχώς χρόνο με το χρόνο, η πρόοδος και ο πολιτισμός, οι ξένες παρεμβάσεις και τα οικονομικά σκαμπανεβάσματα, η διαφθορά, τα σκάνδαλα και η ατιμωρησία, απαξιώνουν και απομακρύνουν τις νέες γενιές από τα ήθη και έθιμα μας και ιστορικά γεγονότα που άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στο διάβα του Ελληνισμού. Όπως αυτά που διαδραματίσθηκαν την Αγία Εβδομάδα του 1821 και κορυφώθηκαν την Κυριακή του Πάσχα, 10 Απριλίου 1821.
Η γιορτή του Πάσχα συνέχισε να πανηγυρίζεται με μεγαλοπρέπεια στην Κωνσταντινούπολη και μετά την Άλωση, με φιρμάνι του Σουλτάνου. Τρία μερόνυχτα έμενε ανοιχτή η πόρτα του Φαναρίου για τους χριστιανούς που ήθελαν να εκκλησιαστούν στο Πατριαρχείο. Οι Τούρκοι νυχτοφύλακες άφηναν ανοιχτή και την πόρτα του τείχους για να περνούν οι χριστιανοί που έρχονταν από την επαρχία στην Πόλη. Το Μεγάλο Σάββατο ο Πατριάρχης έστελνε τον πρωτοσύγκελλο με δύο χιλιάδες αβγά για να ζητήσει άδεια για τους επερχόμενους πανηγυρισμούς. Την Κυριακή το πρωί τελούνταν η Πασχαλιάτικη Πατριαρχική Θεία Λειτουργία. Στη συνέχεια, ο Πατριάρχης και οι αρχιερείς ανέβαιναν στο Συνοδικό για να πιουν τον καφέ τους. Από εκεί περνούσαν οι χριστιανοί για να φιλήσουν το χέρι του Πατριάρχη και να πάρουν το κόκκινο αβγό τους. Κατεβαίνοντας στην αυλή άρχιζαν τον χορό από την αυλή του Πατριαρχείου και χορεύοντας έβγαιναν στα σοκάκια της Πόλης. Τρεις ολόκληρες ημέρες γιόρταζαν οι χριστιανοί και τους παρακολουθούσαν οι Τούρκοι . Καμιά φορά έλεγαν πως ερχόταν "τοπτίλι", δηλαδή ινκόγκνιτο, και ο βεζίρης. Το1780 , αφαιρέθηκαν τα προνόμια λόγω της στάσεως των Ελλήνων στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο. Το Μεγαλοβδομάδα του 1821 έμελλε να ήταν μαρτυρική για τον Ελληνισμό στης Κωνσταντινούπολης. Τα πάθη του Ιησού Χριστού συνόδευαν τα πάθη του Ελληνισμού αλλά δυστυχώς το χαρμόσυνο άκουσμα της Αναστάσεως του Κυρίου την Κυριακή του Πάσχα δεν έφερε την λύτρωση αλλά τον θάνατο.
Πατριάρχης Γεώργιος Ε'
Με σκοπό να προκαλέσουν την αντίδραση των Ελλήνων της Πόλης και να εμπλακούν σε βιοπραγίες που θα εκλαμβάνονταν σαν επανάσταση, όπως αυτή που εκδηλώθηκε στον Μοριά της 25 του Μάρτη, τουρκικός όχλος τροφίμων των ισλαμικών ιερατικών σχολών διαδήλωναν και προκαλούσαν επί ώρες στους δρόμους της Πόλης. Τυχών αντίδραση των Ελλήνων θα έδινε το πρόσχημα για τη γενική σφαγή των Ρωμιών , χωρίς να παραβιάζεται ο τουρκικός νόμος και δίχως να παρέχετε δικαίωμα για επέμβαση της Ρωσίας, που οι Συνθήκες της παρείχαν δικαίωμα προστασίας των Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι Έλληνες κλείσθηκαν στα σπίτια τους. Δεν δόθηκε έτσι πρόσχημα. Ο σουλτάνος εφάρμοσε τότε τη μέθοδο των σφαγών και των θανατώσεων εκλεκτών Ελλήνων, αυτών ιδίως που κατείχαν ηγετικές θέσεις. Ακολούθησαν όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα θανατώσεις εγκρίτων Ελλήνων. Πρώτος αποκεφαλίστηκε την Μεγάλη Δευτέρα, 4 Απριλίου, ο Μεγάλος Διερμηνέας, Κωνσταντίνος Μουρούζης. Τον αποκεφαλισμό του παρακολούθησε ο ίδιος ο Σουλτάνος. Εν τω μεταξύ η Πύλη διέταξε τον Πατριάρχη να στείλει απογραφή των ελληνικών οικογενειών που έμεναν στο Φανάρι με τα ονόματα των ανδρών, από πού κατάγονταν και τα επαγγέλματα τους. Ήθελε να έχει κατάλογο των «αρχοντικών» προσώπων και των μετοίκων Πελοποννησίων, Στερεοελλαδιτών και Αιγαιοπελαγιτών, ώστε να επιλέγει εύκολα τα θύματα, ανάλογα με τις αποφάσεις της κάθε φορά. Επειδή δεν υπήρχε τέτοια απογραφή, ανέλαβαν να την πραγματοποιήσουν δύο Τουρκοκρήτες, που γνώριζαν ελληνικά, με δύο εφημέριους ως οδηγούς τους. Συγχρόνως εκδόθηκε διάταγμα, που απαγόρευε, με ποινή θανάτου, την αναχώρηση των ραγιάδων με πλοία υπό οποιαδήποτε σημαία. Ζητήθηκε σχετική συγκατάθεση των πρέσβεων των ευρωπαϊκών δυνάμεων και δόθηκε. Απέκτησαν έτσι οι τουρκικές αρχές το δικαίωμα να ενεργούν έρευνα στα πλοία των χωρών αυτών. Έστειλαν μάλιστα οι πρέσβεις διαταγές στους προξένους τους σε όλη την οθωμανική επικράτεια, να μην δίνουν άσυλο ή να υπερασπίζονται στους Έλληνες, ούτε να επιτρέπουν στους πλοιάρχους να δέχονται φυγάδες. Μόνο o πρέσβης της Ρωσίας, Στρόγανωφ, δεν αποδέχθηκε αυτό το διάταγμα της Πύλης και υποστήριξε ότι αντέβαινε στις Συνθήκες.
Η κεντρική πύλη του Πατριαρχείου. Παραμένει έκτοτε κλειστή.
Ως το Μεγάλο Σάββατο οι Τούρκοι είχαν θανατώσει μόνο λαϊκούς. Το Πάσχα της 10ης Απριλίου 1821, έμεινε αλησμόνητο για τους σκλαβωμένους Έλληνες. Μετά τη Λειτουργία του Πάσχα συλλαμβάνεται, κηρύσσεται έκπτωτος και απαγχονίζεται στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου ο Εθνομάρτυρας Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’. Παραμένει κρεμασμένος για τρεις ημέρες μέχρι ο όχλος να ρίξει το πτώμα του στον Κεράτιο Κόλπο και από εκεί περιπετειωδώς να φτάσει στον Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών.
Πάσχα των Ελλήνων Πάσχα. Η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας. Γιορτή θρησκευτική, γιορτή εθνική. Αλληγορικό το μήνυμα της Ανάστασης για τους σκλαβωμένους Ρωμιούς του 1821, όπως αλληγορικό έπρεπε να ήταν και για τους σκλαβωμένους Έλληνες της Κύπρου το 2016. Όπως η Σαρακοστή της νηστείας, της προσευχής και της περίσκεψης, της μετάνοιας και της συχώρεσης δίνει την θέση της στο Άγιο Πάσχα της Αναστάσεως, της λυτρώσεως και απελευθερώσεως του ανθρώπου από της αμαρτίες , έτσι έλπιζαν και οι σκλαβωμένοι Έλληνες, τα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς να τα ακολουθεί η ανάσταση του Έθνους και η πολυπόθητη λευτεριά. Έτσι ελπίζει και η σκλαβωμένη Κύπρος ότι τα σαράντα χρόνια δεν θα γίνουν τετρακόσια και ότι την Εισβολή και Κατοχή την ακολουθεί η Απελευθέρωση. Ότι το Πάσχα της Ανάστασης του Θεανθρώπου θα φέρει και το Πάσχα της Απελευθέρωσης της Κύπρου μας. Χριστός Ανέστη και Καλή Λευτεριά. Αντώνης Κ. Σιβιτανίδης, M.Sc., B.Sc. Εκπρόσωπος Τύπου, Ε.Ε. ΔΗ.ΚΟ. Πάφου.
