Είναι δυνατόν να συζητούν λύση του Κυπριακού, εντός της Ε.Ε., με εγγυήτρια την Τουρκία;

Μια λύση στην Κύπρο αναπόφευκτα θα αντανακλά τους συντελεστές ισχύος καθενός των αντιπάλων π.χ. άμυνα, οικονομία, πολιτικών/διεθνών συμμαχιών. Πρόκειται για αξίωμα θεμελιωμένο στον ιστορικό ρεαλισμό του Θουκυδίδη που άσκησε διαχρονική επίδραση στην κατανόηση των διακρατικών σχέσεων από σύγχρονους αναλυτές/πολιτικούς.

Στην Κύπρο οι αυτοαποκαλούμενοι «ρεαλιστές» κινούνται αντίθετα με τον ιστορικό ρεαλισμό του Θουκυδίδη. Εάν ο ασφαλέστερος τρόπος για επίτευξη ενός συμβιβασμού είναι η ενίσχυση και αξιοποίηση συντελεστών ισχύος, ο «κυπριακός ρεαλισμός» κινείται ανάποδα.

Στο σύνολο ισχύος, η Τουρκία υπερισχύει συντριπτικά. Η Κύπρος διαθέτει επί μέρους συγκριτικό πλεονέκτημα ως κράτος στην ΕΕ (με την Τουρκία εκτός) ενδυναμωμένο με κοιτάσματα ενέργειας στην Αν. Μεσόγειο σε περιβάλλον με έμφαση στην ενεργειακή ασφάλεια. Καθώς λοιπόν η Κύπρος βρίσκεται στο επίκεντρο ενός ενεργειακού ενδιαφέροντος, προκύπτει ζήτημα ασφάλειας, είτε χωρίς λύση, είτε την επόμενη της λύσης. Για την διασφάλιση της ευρωπαϊκής νομιμότητας την επόμενη μέρα της λύσης, έχουμε συγκεκριμένη πρόταση: Όποια λύση συμφωνηθεί, να τεθεί σε εφαρμογή αφού πρώτα αποχωρήσουν τα κατοχικά στρατεύματα. Αυτό δεν πλήττει κανένα και φανερώνει την αμοιβαία καλοπιστία για να χτίσουμε κοινό μέλλον.

Παραγνωρίζοντας γνωματεύσεις πριν το 1974, επικεντρωνόμαστε στα γεγονότα από το 1974, που δεν είναι θέμα άποψης ή γνωματεύσεων αλλά μια κατάσταση πραγμάτων. Η Τουρκία προέβαλε σαν επιδίωξη της εισβολής την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στην Κυπριακή Δημοκρατία, που αποκαταστάθηκε και η Κυπριακή Κυβέρνηση αναγνωρίζεται διεθνώς ως η νόμιμη εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ωστόσο, η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει παράνομα με στρατεύματα μέρος κυπριακού εδάφους με τα επακόλουθα (π.χ. ψευδοκράτος). Παρεμπιπτόντως, παράγωγο της διεθνούς αποδοχής είναι το ψήφισμα του ΟΗΕ για άμεση αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων (εκείνο που ο κ. Άιντε … «αγνοούσε» και του το υπέδειξε ο κ. Κοτζιάς).

Εν ολίγοις, η Τουρκία έχασε το όποιο τυχόν επεμβατικό δικαίωμα στην Κυπριακή Δημοκρατία βάσει των συμφωνιών του 1960, επειδή καταπατεί κατάφορα από το 1974 τις συμφωνίες. Δεν είναι ποτέ δυνατόν να διατηρεί εγγυητικό/επεμβατικό δικαίωμα βάσει συμφωνιών που η ίδια παραβιάζει κατάφορα σήμερα. Αυτή υπήρξε η διαχρονική θέση των Κυβερνήσεων Κύπρου-Ελλάδας μετά το 1974 την οποία η διεθνής κοινότητα αποδέχτηκε, αναγνωρίζοντας την Κυπριακή Κυβέρνηση ως μοναδική εκπρόσωπο της Κύπρου. Αυτή την θέση ανέτρεψε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ο οποίος (μαζί με Αβέρωφ-ΔΗΣΥ) επιμένουν από το 2004 ότι η Τουρκία διατηρεί αλώβητο εγγυητικό δικαίωμα μέχρι σήμερα.

Η παράκληση προς τους ίδιους (ή κάποιους με ίδιες απόψεις) παραμένει να εξηγήσουν: Πως γίνεται η Τουρκία να διατηρεί εγγυήσεις στην Κύπρο σήμερα το 2017, βάσει συμφωνιών του 1960, τις οποίες για δεκαετίες από το 1974 η Τουρκία παραβιάζει; Επιπλέον, πώς η προσέγγιση τους συμβάλει στην εξεύρεση λύσης που παρέχει ασφάλεια στο λαό και αποκόπτει την Κύπρο από τον έλεγχο της Τουρκίας; Αυτό τον ιδιόμορφο «κυπριακό ρεαλισμό» δεν συμμερίζεται ο Υπ. Εξ. Γ. Κασουλίδης (συνέντευξη Σπούτνικ), ο οποίος αναφέρθηκε σε κατάρρευση των εγγυήσεων προ δεκαετιών.

Στην Γενεύη, υπήρξε πρόταση για κατάργηση εγγυήσεων και αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων, αλλά η καθοριστική διαφορά παραμένει. Από την μια, η διαχρονική γραμμή Κύπρου-Ελλάδας που έπεισε την διεθνή κοινότητα καθιστώντας παράνομη την κατοχή και παρουσία τουρκικών στρατευμάτων. Από την άλλη, εάν η Τουρκία διατηρεί επεμβατικό δικαίωμα σήμερα βάσει των συμφωνιών του 1960, κατά τον κ. Αναστασιάδη, αυτό καθιστά την παρουσία της νόμιμη; Η διαφορά είναι τεράστια… Πάντως, όποιος Ελληνοκύπριος ή Τουρκοκύπριος εμφανίζεται να στηρίζει λύση με κράτος εντός ΕΕ με σύγχρονο ευρωπαικό κράτος και ταυτοχρόνως παρουσία/εγγυήσεις της Τουρκίας, σημαίνει ότι δεν θέλει λύση. Δεν νοείται εγγυητής της ευρωπαϊκής νομιμότητας νάναι η Τουρκία. Παρεμπιπτόντως, με απόφαση δικαστηρίου εντός ΕΕ, η Τουρκία δεν μπορεί να εγγυηθεί δίκαιη δίκη στους πολίτες της.

Ο Κώστας Μαυρίδης είναι Ευρωβουλευτής του ΔΗΚΟ (S&D) – costas.mavrides@europarl.europa.eu