Τα διλήμματα για την επανέναρξη των συνομιλιών και τη συνέχισή τους

Αυτή τη στιγμή η ελπίδα δεν είναι καθόλου αρκετή για να σπάσει το αδιέξοδο στο Κυπριακό. Χρειάζεται σχεδιασμός.

Στην ουσία απαιτούνται τέσσερα σχέδια κατ’ επειγόντως: Ένα σχέδιο για το πώς επαναρχίζουν οι συνομιλίες και ποια τακτική θα ακολουθεί, ένα σχέδιο για την περίπτωση οριστικής κατάρρευσης των συνομιλιών, ένα σχέδιο σε περίπτωση απόρριψης μιας συμφωνίας σε δημοψήφισμα και ένα σχέδιο για την περίπτωση που υπάρξει συμφωνία και γίνει αποδεκτή σε δημοψήφισμα.

Από Ελληνικής πλευράς, τη στιγμή αυτή γίνονται προσπάθειες μόνο για το πρώτο. Σε αντίθεση με την τουρκική πλευρά η οποία έχει στρατηγικά σχέδια και τακτικό σχεδιασμό για τα τέσσερα αυτά ενδεχόμενα, η ελληνική πλευρά περιορίζεται μόνο σε σχεδιασμό τακτικής για την επανέναρξη των συνομιλιών.

Με άλλα λόγια, το έλλειμμα κουλτούρας στρατηγικής σκέψης συνεχίζεται κι αυτό δεν είναι μόνο ευθύνη του κ. Αναστασιάδη. Στον Mont Pelerin δεν υπήρξε ναυάγιο αλλά μια σημαντική αποτυχία σε ένα κρίσιμο στάδιο της διαπραγμάτευσης.

Η αποτυχία αυτή βασίζεται κυρίως στους εξής δύο λόγους: (1) αποτυχία εκτίμησης της στρατηγικής και των τακτικών κινήσεων της Άγκυρας και (2) υπεραισιοδοξία για συμφωνία στο εδαφικό, με την ταυτόχρονη παρουσίαση χαρτών.

Ο κ. Ακιντζί μετέβηκε στο Mont Pelerin με σαφή στόχευση: Να οδηγήσει τη διαδικασία σε διεθνή διάσκεψη όπου εκεί θα γίνει μια τελική διαπραγμάτευση όλων των ανοικτών ζητημάτων. Η τουρκική πλευρά ήταν ξεκάθαρη ότι δεν θα έκανε μια τελική δέσμευση επί του εδαφικού στο Mont Pelerin.

Από την άλλη, ο κ. Αναστασιάδης μετέβηκε στη συνάντηση με στόχο να πάρει ανταλλάγματα στο εδαφικό, προκειμένου να μπορεί να υποστηρίξει τη μετάβαση σε πολυμερή διάσκεψη. Η Άγκυρα εκμεταλλεύθηκε δύο αδυναμίες του κ. Αναστασιάδη: Πρώτο, δεν είχε εναλλακτικές επιλογές, πέρα από κάποιες νέες υποχωρήσεις, τις οποίες τον ανάγκασε να κάνει. Δεύτερο, λίγο πριν την μετάβαση του στην Ελβετία ο κ. Αναστασιάδης εξεδήλωσε δημόσια το φόβο του για το σχέδιο της Τουρκίας να προσαρτήσει τα κατεχόμενα. Αυτό έτυχε και θα τύχει του ανάλογου τακτικού χειρισμού από την Άγκυρα. Αυτό ήταν ένα σοβαρό λάθος από πλευράς του Ελληνοκύπριου ηγέτη, διότι ακριβώς τον βάζει σε περεταίρω μειονεκτική θέση στη διαπραγμάτευση.

Στη Διάσκεψη Τύπου ο κ. Αναστασιαδης αποκάλυψε σωρεία παραχωρήσεων που έκανε στο Mont Pelerin προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία: (1) Αποδέχθηκε και ορίστηκε ημερομηνία πολυμερούς με τη σύμφωνη γνώμη του κ. Τσίπρα. (2) Αποδέχθηκε μείωση στην επιστροφή πέραν των 10,000 προσφύγων. Από τη διεκδίκηση επιστροφής τουλάχιστον 100,000 προσφύγων επί Ελληνοκυπριακή διοίκηση, η διεκδίκηση έπεσε σε συζήτηση για επιστροφή 78,000-92,000. (3) Αποδέχθηκε ειδικό καθεστώς για τους Τουρκοκύπριους που θα παραμείνουν στη Μόρφου με πρόταση για ειδικό καθεστώς για τους Ελληνοκύπριους, σε περίπτωση που η τουρκική πλευρά αποδεχθεί επιστροφή κάποιου αριθμού από αυτούς στη χερσόνησο της Καρπασίας. (4) Αποδέχθηκε να μη δοθεί συμφωνημένος χάρτης, αλλά να παραμείνει σε εκκρεμότητα έως και την διεθνή διάσκεψη.

Όταν θα επαναρχίσει η διαπραγμάτευση οι τακτικές υποχωρήσεις της Ελληνοκυπριακής πλευράς θα θεωρηθούν δεδομένες, χωρίς καμία υποχώρηση της Τούρκικης πλευράς. Με τον τρόπο αυτό, η επιστροφή της Μόρφου επί Ελληνοκυπριακή διοίκηση μπαίνει σε ένα νέο πλαίσιο συζήτησης, εμφανώς πιο επαχθές για τους εκτοπισμένους της επαρχίας αυτής. Αυτή θα είναι μόνο μία από τις νέες πολυπλοκότητες των συνομιλιών. Είναι βέβαιο ότι ο κ. Ακιντζί και η Τουρκία θα ζητήσουν και άλλες υποχωρήσεις.

Θα ζητηθούν υποχωρήσεις και στην ασφάλεια και στις εγγυήσεις. Αυτή τη στιγμή θα πρέπει να δοκιμαστούν τα όρια της διαδικασίας χωρίς περεταίρω παραχωρήσεις από την Ελληνοκυπριακή κοινότητα και την Ελλάδα. Εάν οι σχεδιασμοί που γίνονται είναι στη βάση της τελευταίας ευκαιρίας, τότε γίνονται πολύ λανθασμένοι σχεδιασμοί. Πριν από την τελευταία ευκαιρία, θα υπάρχει πάντοτε μια νέα ευκαιρία. Λίγη μελέτη της διεθνούς εμπειρίας των συγκρούσεων και των συνομιλιών δε θα βλάψει.

Αν η Τουρκία επιμένει σε πενταμερή με όλα στο τραπέζι, η Ελληνοκυπριακή κοινότητα έχει δύο επιλογές: Είτε θα αρνηθεί και θα υπάρξει οριστικό αδιέξοδο είτε θα δεχθεί και θα υπάρξει ένα αποτέλεσμα, μια συμφωνία, με μικρές έως καθόλου πιθανότητες να γίνει αποδεκτή σε ένα δημοψήφισμα.

Αν καταρρεύσουν οι συνομιλίες ή αν απορριφθεί μια πρόταση σε δημοψήφισμα, τότε τα νέα δεδομένα θα οδηγήσου αναγκαστικά σε νέες σκέψεις για τη διαχείριση του Κυπριακού, μάλλον δυστυχώς με τα ίδια μυαλά…

*Αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς πολιτικής και διακυβέρνησης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Πηγή: Κυπριακό ώρα μηδέν: Τα διλήμματα για την επανέναρξη των συνομιλιών και τη συνέχισή τους http://mignatiou.com/2016/11/kipriako-ora-miden-ta-dilimmata-gia-tin-epanenarxi-ton-sinomilion-ke-ti-sinechisi-tous/