Η Κύπρος, οι εγγυήσεις και ο Γιώργος Σεφέρης

Μέχρι τότε το Κυπριακό ήταν ουσιαστικά ένα θέμα μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Ωστόσο, μετά τις τότε αναταραχές μεταξύ των δύο κοινοτήτων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή δέχτηκε ως συνομιλητή για το θέμα την Τουρκία, κάτι που οδήγησε στην υπογραφή των Συμφωνιών της Ζυρίχης και λίγο μετά του Λονδίνου.

Το 1959, όταν συζητούνταν μεταξύ της Αθήνας και της Άγκυρας η συμφωνία της Ζυρίχης, πρεσβευτής της Ελλάδας στο Λονδίνο ήταν ο Γιώργος Σεφέρης. Η συμφωνία της Ζυρίχης ουσιαστικά ήταν εκείνη που νομιμοποίησε το ενδιαφέρον της Τουρκίας για την Κύπρο, αφού την κατέστησε ως μία από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις της συσταθείσας, ένα χρόνο μετά, Κυπριακής Δημοκρατίας. Μέχρι τότε το Κυπριακό ήταν ουσιαστικά ένα θέμα μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Ωστόσο, μετά τις τότε αναταραχές μεταξύ των δύο κοινοτήτων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή δέχτηκε ως συνομιλητή για το θέμα την Τουρκία, κάτι που οδήγησε στην υπογραφή των Συμφωνιών της Ζυρίχης και λίγο μετά του Λονδίνου.

Στις κινήσεις αυτές των Καραμανλή και Αβέρωφ είχε αντιταχθεί ο Γιώργος Σεφέρης. Η σύγκρουσή του αφορούσε ακριβώς την αποδοχή της Τουρκίας ως εγγυήτριας δύναμης. Θεωρούσε πως έτσι ανοίγει ο δρόμος για μια τουρκική στρατιωτική εισβολή και την κατοχή ενός τμήματος του νησιού. Η επιμονή του οδήγησε τον Αβέρωφ να τον βγάλει από τη διαπραγματευτική ομάδα. Η ένταση των στιγμών αποτυπώθηκε από την κίνηση του Σεφέρη να στείλει ταχυδρομικά άρον-άρον τις διαφωνίες του στη σύζυγό του Μαρώ στην Αθήνα, ώστε εκείνη να τις πρωτοκολλήσει στο υπουργείο Εξωτερικών. Λίγο αργότερα ο ίδιος θα αναφέρει πως ποτέ η πολιτική ηγεσία δεν θα του συγχωρούσε αυτή του την ενέργεια, η οποία αποδείχθηκε προφητική. Οι εν λόγω συμφωνίες τελικά, αντί να συντελέσουν στη λειτουργικότητα του νέου κράτους, αντίθετα προετοίμασαν τις αναταραχές που ακολούθησαν, καθώς και τον βαθύτερο διχασμό των δύο κοινοτήτων.

Δεκατέσσερα χρόνια μετά, με αφορμή το προαναγγελθέν από καιρό πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, η Τουρκία εισέβαλε στη βόρεια Κύπρο επικαλούμενη τη συμφωνία της Ζυρίχης και συγκεκριμένα την πρόβλεψη περί προστασίας των Τουρκοκυπρίων. Τριάντα χρόνια μετά, στο σχέδιο Ανάν προβλεπόταν η παραμονή του τουρκικού στρατού, που συνδέεται άμεσα με το σύστημα των εγγυήσεων. Ήταν από τις βασικές αιχμές που οι Ελληνοκύπριοι με μια συντριπτική πλειοψηφία απέρριψαν το σχέδιο.

Σήμερα η ελληνική κυβέρνηση έχει θέσει ως απαρέγκλιτη προϋπόθεση την άρση των εγγυήσεων και την αποχώρηση του τουρκικού στρατού. Ορθώς πράττει. Η παραμονή του τουρκικού στρατού θα δημιουργούσε σε σημαντικό βαθμό τις συνθήκες εκείνες για μια ακόμη απόρριψη του νέου αυτού σχεδίου από τους Ελληνοκυπρίους – ανεξαρτήτως της υπόλοιπης συμφωνίας. Ακόμα όμως και αν υπήρχε μια περίπτωση να εγκριθεί, η συμφωνία δύσκολα θα έδινε μια βιώσιμη λύση, με τον στρατό μιας ξένης χώρας να παραμένει έχοντας κυριαρχικά δικαιώματα και το πολιτικό σκεπτικό της προστασίας μιας μερίδας του ντόπιου πληθυσμού. Αυτή τη στιγμή οι Κύπριοι, στο πλαίσιο έστω αυτής της χειμαζόμενης Ε.Ε., θα πρέπει να αφεθούν να αποφασίσουν για το μέλλον τους χωρίς κηδεμόνες. Άλλωστε η κυπριακή κοινωνία δεν έχει καμία σχέση με αυτήν του 1959. Γιατί να τη στείλει κάποιος εκεί πίσω;

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην Αυγή Πηγή: Μια παλιά κυπριακή ιστορία: Η Κύπρος, οι εγγυήσεις και ο Γιώργος Σεφέρης http://mignatiou.com/2016/11/mia-palia-kipriaki-istoria-i-kipros-i-engiisis-ke-o-giorgos-seferis/